การวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตร และการสอน เป็นเรื่องที่ต้องให้ความสำคัญอย่างยิ่งเพราะการวิจัยทางหลักสูตรและการสอนเป็นการพัฒนาขั้นต้น ๆ ที่จะช่วยพัฒนาผู้เรียนให้มีศักยภาพอย่างสูงสุด และนำประโยชน์ที่ได้จากการวิจัยไปพัฒนาปรับปรุงด้านบริหารจัดการและด้านการเรียนการสอน
การวิจัยเป็นเครื่องมือหรือวิธีการที่ดีที่สุดในปัจจุบันในการแสวงหาความรู้ของปัญหา ต่าง ๆ ที่มนุษย์ไม่รู้และต้องการแสวงหาคำตอบ การวิจัยถือเป็นกิจกรรมพัฒนาปัญญาเพื่อ เสริมสร้างความรู้ ความเข้าใจแก่มนุษย์เพื่อนำไปปรับปรุงและพัฒนาวิถีการดำรงชีวิต การวิจัยได้มีบทบาทต่อการพัฒนาประเทศในด้านต่าง ๆ ผลการวิจัยที่ผ่านมาช่วยทำให้ประเทศไทยสามารถพึ่งพาตนเองในทางปัญญาตนเองไปได้อีกขั้นหนึ่ง ทำอย่างไรที่การวิจัยของไทยจะสามารถใช้ เป็นเครื่องมือสำคัญ เพื่อผลักดันให้เกิดการพัฒนาในด้านเศรษฐกิจ สังคม และความมั่นคง ของประเทศได้อย่างจริงจังและพัฒนาประเทศ
มโนทัศน์เกี่ยวกับการวิจัย หลักสูตร การสอน และนวัตกรรมมโนทัศน์เกี่ยวกับ การวิจัย
การวิจัย เป็นกระบวนการศึกษาค้นคว้าหาความรู้ความจริงในเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างเป็นลำดับขั้นตอน เพื่อนำไปสู่การค้นพบองค์ความรู้ใหม่ ๆ ที่มีความน่าเชื่อถือ และสามารถนำองค์ ความรู้ที่ได้ไปสู่การนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ได้จริงในทางปฏิบัติ โดยกระบวนการทำวิจัยนั้น จะนำกระบวนการทางวิทยาศาสตร์มาประยุกต์ใช้ในการนำไปสู่การค้นพบองค์ความรู้ต่าง ๆ เริ่มตั้งแต่การระบุประเด็นปัญหาของการวิจัย การตั้ง สมมติฐานการวิจัย การเก็บรวบรวมข้อมูล ที่ได้จากการวิจัย การวิเคราะห์ผลการวิจัย และการสรุปและอภิปรายผลการวิจัย
การวิจัยและพัฒนา (Research and Development : R&D) เป็นกระบวนการวิจัยที่มีความเหมาะสมต่อผู้วิจัยในการนำมาใช้เป็นกระบวนการวิจัยที่จัดกระทำกับหลักสูตรและการสอน โดยการวิจัยและพัฒนาหลักสูตรและการสอน จะเป็นกระบวนการหรือวิธีการที่ผู้วิจัยใช้ในการพัฒนาหลักสูตรหรือการจัดการเรียนการสอนใด ๆ ที่มีขั้นตอนการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องด้วยกระบวนการวิจัยและพัฒนา โดยเริ่มตั้งแต่
- การศึกษาข้อมูลพื้นฐานที่จำเป็นต่อการพัฒนาหลักสูตรหรือ การจัดการเรียนการสอน เช่น สภาพปัญหา ความต้องการ เป็นต้น
- การยกร่างหรือสร้างหลักสูตรหรือแนวทางการจัดการเรียนการสอน
- การทดลองใช้หลักสูตรและการสอน
- การประเมินผลการใช้ จนนำไปสู่การปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงหลักสูตรรวมทั้งการจัดการเรียนการสอนให้มีคุณภาพและสอดคล้องเหมาะสมกับศักยภาพการเรียนรู้ของผู้เรียนมากยิ่งขึ้น
ความหมายของการวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตรและการสอน
หากพูดถึงนิยามหรือความหมายของคำว่า “การวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตรและการสอน” จะพบว่ามีคำสำคัญอยู่ด้วยกัน 2 คำ ที่จะต้องศึกษาความหมายให้ชัดเจน ได้แก่ การวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตร และการวิจัยเพื่อพัฒนาการสอน จึงจะนำไปสู่การสรุปได้ว่าแท้จริงแล้วการวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตรและการสอนคืออะไร
การดำเนินการวิจัยไม่ว่าจะเป็นในลักษณะของ การวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตรก็ดีหรือแม้กระทั่งการวิจัยเพื่อพัฒนา การเรียนการสอนก็ดี ต่างก็มีจุดมุ่งหมายที่สำคัญเหมือนกันกล่าวคือ เป็นกระบวนการวิจัยที่จัดกระทำกับหลักสูตรหรือการเรียน การสอนเพื่อค้นพบองค์ความรู้ใหม่เกี่ยวกับ การพัฒนาหลักสูตรหรือการจัดการเรียนการสอน อย่างเป็นลำดับขั้นตอน เพื่อนำองค์ความรู้ใหม่ที่ได้ไปสู่การแก้ปัญหา ปรับปรุงและพัฒนาการเรียนการสอนอันจะทำให้เกิดการพัฒนาศักยภาพการเรียนรู้ของผู้เรียนจนบรรลุเป้าหมายต่าง ๆ ที่ได้กำหนดไว้
สรุปได้ว่า การวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตรและการสอน หมายถึง กระบวนการหรือวิธีการ ในการพัฒนาหลักสูตรหรือการเรียนการสอนใด ๆ ที่มีขั้นตอนการดำเนินงานอย่างเป็นลำดับขั้นตอน และมีความต่อเนื่องด้วยกระบวนการวิจัยและพัฒนา เพื่อให้เกิดการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง และพัฒนาองค์ความรู้ใหม่ด้านหลักสูตรและการเรียนการสอนที่มีคุณภาพ สอดคล้องเหมาะสม กับศักยภาพการเรียนรู้ของผู้เรียน โดยเริ่มตั้งแต่ 1) การศึกษาข้อมูลพื้นฐานที่จำเป็นต่อการพัฒนาหลักสูตรและการเรียนการสอน เช่น สภาพปัญหา ความต้องการของผู้เรียน เป็นต้น 2) การยกร่างหรือสร้างหลักสูตรและการเรียนการสอน 3) การทดลองใช้หลักสูตรและการเรียนการสอน และ 4) การประเมินผลการใช้หลักสูตรและการเรียนการสอน
สรุป
การวิจัยเป็นกระบวนการค้นคว้าหาข้อเท็จจริงหรือปรากฏการณ์ตามธรรมชาติหรือ ความรู้ใหม่อย่างมีระบบ ระเบียบ และมีจุดมุ่งหมายที่แน่นอน เพื่อให้ได้องค์ความรู้ใหม่ที่เชื่อถือได้ มีเหตุมีผลเป็นไปตามวิธีการทางวิทยาศาสตร์ และสามารถนำไปอ้างอิงได้
หลักสูตร เป็นมวลประสบการณ์ทั้งหมดที่กำหนดและเขียนขึ้นเพื่อให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ และพัฒนาตนเองไปในทิศทางที่พึงปรารถนาจนบรรลุเป้าหมายที่ได้กำหนดไว้ พร้อมทั้งเหมาะสมสอดคล้องกับสภาพชีวิตความเป็นอยู่ของตนเอง สังคมและชุมชน หลักสูตรเป็นหัวใจของการจัด การศึกษา เป็นแนวทางของการสร้างลักษณะของพลเมืองของชาติและสร้างชาติและสามารถ ทำนายลักษณะของสังคมในอนาคตได้ เป็นเครื่องชี้นำทางและกำหนดแนวทางการจัดความรู้และประสบการณ์เป็นไปตามจุดมุ่งหมายของการศึกษาเพื่อให้ผู้เรียนได้รับการศึกษาที่มุ่งไปสู่จุดมุ่งหมายเดียวกัน การสอนเป็นกระบวนการนำหลักสูตรไปสู่การปฏิบัติเพื่อให้เกิดผลลัพธ์ตามที่กำหนดใน จุดมุ่งหมายของหลักสูตร ดังนั้นการสอนจึงเป็นหัวใจหลักของการนำหลักสูตรไปใช้ผ่านการนำมวลประสบการณ์ต่าง ๆ ในหลักสูตรไปสู่การจัดการเรียนการสอนให้กับผู้เรียน
นวัตกรรม หมายถึง สิ่งที่ทำขึ้นใหม่หรือพัฒนาขึ้นโดยอาจเป็นสิ่งใหม่ทั้งหมดหรือ ใหม่เพียงบางส่วน ซึ่งอาจอยู่ในรูปแบบของความคิด วิธีการ การกระทำ หรือสิ่งประดิษฐ์ต่าง ๆ โดยมีองค์ประกอบที่สำคัญ 4 ลักษณะ ได้แก่ มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีความใหม่ มีคุณค่ามีประโยชน์ และปรับใช้ได้อย่างเหมาะสม
การพัฒนาปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงหลักสูตรและการจัดการเรียนการสอนผ่านกระบวนการวิจัยจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งต่อครูและบุคลากรทางการศึกษาที่เกี่ยวข้อง เพื่อส่งเสริมให้เกิดทักษะกระบวนการวิจัย ซึ่งจะเป็นกระบวนการหรือวิธีการที่ใช้ในการพัฒนาหลักสูตร หรือการจัดการเรียนการสอนใด ๆ ที่มีขั้นตอนการดำเนินงานอย่างเป็นลำดับขั้นตอน จนนำไปสู่ การปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงหลักสูตร รวมทั้งการจัดการเรียนการสอนให้มีคุณภาพสอดคล้องเหมาะสมกับศักยภาพการเรียนรู้ของผู้เรียน เพื่อมุ่งสู่การจัดการศึกษาอย่างมีคุณภาพที่มุ่งเน้นพัฒนากระบวนการเรียนรู้ของผู้เรียน การวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตรหรือการสอนควรได้ผลลัพธ์เป็นนวัตกรรมทางหลักสูตรหรือการสอนที่จะก่อให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาการเรียนรู้
การวิจัยทางหลักสูตรและการสอนเป็นส่วนหนึ่งของการวิจัยทางด้านการศึกษา ซึ่งเป็น กระบวนการศึกษาค้นคว้าหาความรู้ความจริงทางด้านหลักสูตรและการสอน อย่างเป็นลำดับขั้นตอน เพื่อนำไปสู่การค้นพบองค์ความรู้ใหม่ ๆ ทางด้านหลักสูตร และการสอนที่มีความน่าเชื่อถือและสามารถนำองค์ความรู้ที่ได้ไปสู่การนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ได้จริงในทางปฏิบัติ ทั้งนี้ครู บุคลากรทางการศึกษา และผู้ที่ประกอบอาชีพด้านการสอนและพัฒนาหลักสูตรจำเป็นต้องเรียนรู้ระเบียบวิธีการวิจัยทางด้านหลักสูตรและการสอนที่ถูกต้อง เพื่อให้เกิดการพัฒนาปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงหลักสูตรรวมทั้งการจัดการเรียนการสอนให้มีคุณภาพและสอดคล้องเหมาะสมกับศักยภาพการเรียนรู้ของผู้เรียนมากยิ่งขึ้น
การวิจัยทางด้านหลักสูตรและการสอน
การวิจัยทางด้านหลักสูตรและการสอน เป็นกระบวนการศึกษาค้นคว้าหาความรู้ ความจริงทางด้านหลักสูตรและการสอนอย่างเป็นลำดับขั้นตอน โดยใช้วิธีการวิจัยทางการศึกษาด้วยระเบียบวิธีวิจัยต่าง ๆ ที่เหมาะสมเพื่อนำไปสู่การค้นพบองค์ความรู้ใหม่ ๆ ที่มีความน่าเชื่อถือ และสามารถนำองค์ความรู้ที่ได้ไปสู่การนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ได้จริงในทางปฏิบัติ ก่อให้เกิด การปรับปรุง เปลี่ยนแปลง และพัฒนาองค์ความรู้ทางด้านหลักสูตรและการสอนให้มีประสิทธิภาพ พร้อมทั้งก่อให้เกิดนวัตกรรมใหม่ ๆ ทางด้านหลักสูตรและการสอน เกิดการพัฒนาหลักสูตรและ การสอนให้มีคุณภาพและสอดคล้องเหมาะสมกับศักยภาพการเรียนรู้ของผู้เรียนมากยิ่งขึ้น
หนังสือ การวิจัยเพื่อพัฒนาหลักสูตรและการสอน เป็นหนังสือเล่มที่ 2 โดยเล่มแรกจะพูดถึงการพัฒนาหลักสูตร ในส่วนของเล่มนี้ได้รวบรวมและเรียบเรียงขึ้นเพื่อให้นิสิตระดับบัณฑิตศึกษา รวมทั้งครูอาจารย์ผู้สนใจศึกษาค้นคว้าทั่วไป ได้ใช้ในการศึกษาอ้างอิง การเขียนหนังสือเล่มนี้ผู้เขียนได้รวบรวมและเรียบเรียงจากการศึกษาเอกสาร งานวิจัย ตำราต่าง ๆ ตลอดจนประสบการณ์จากการดำเนินการวิจัยทางการศึกษามาเป็นเวลายาวนาน
หรือหากสนใจหนังสือเล่มนี้ก็สามารถเข้าไปอ่านดูที่ศูนย์หนังสือจุฬาฯ ทุกสาขาได้เลย
