แมลง มีประโยชน์อย่างไร

แมลง จัดเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังใน (Class Insecta) เป็นกลุ่มที่ใหญ่ที่สุดและมีการแพร่กระจายกว้างขวางที่สุดใน (Phylum Arthropoda) และเป็นกลุ่มที่มีความหลากหลายมากที่สุดในบรรดาสัตว์ทั้งหมด โดยมีมากกว่า 800,000 ชนิดซึ่งมากกว่าสัตว์ชนิดอื่น ๆ รวมกัน ประมาณไว้ว่ามีแมลงปอ 5,000 ชนิด ตั๊กแตนตำข้าว 2,000 ชนิด ผีเสื้อ 170,000 ชนิด แมลงวัน 120,000 ชนิด ผึ้งและมด 110,000 ชนิด แมลงมีขนาดตัวเล็กเมื่อเจริญเติบโตสมบูรณ์เต็มที่ ร่างกายจะแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนหัว ส่วนอก และส่วนท้อง มีขา 6 ขา มีหนวด 1 คู่ มีปีก 1หรือ 2 คู่ เช่น แมลงวัน แมลงสาบ แมลงปอ หรืออาจไม่มีปีกเลยก็ได้

1.บทนำ

ปัจจุบันโลกมี แมลง ประมาณมากกว่าหลายลลายชนิด ซึ่งขณะนี้นักกีฏวิทยา รู้จักแมลงประมาณ 750,000 ชนิด แต่ที่จริงแล้วแมลงมีมากมายหลายชนิดกว่านี้ หลายเท่าแมลงจึงนับว่าเป็นสัตว์ที่มีจํานวนชนิดมากที่สุด มากกว่าพืช สัตว์อื่น ๆ และจุลินทรีย์รวมกันทั้งหมด มนุษย์พึ่งพาอาศัยแมลงในการดํารงชีพมาก แต่แมลง ไม่จําเป็นต้องอาศัยมนุษย์ในการดํารงชีวิตเลย หากสมมติว่าโลกนี้ไม่มีมนุษย์ใน ทันทีทันใด เราจะพบว่าแมลงแม้แต่ชีวิตเดียวก็ไม่กระทบกระเทือน และภายในระ เวลาเพียง 200-300 ปีโลกจะย้อนกลับสู่สภาพอุดมสมบูรณ์ดังในอดีต เมื่อ 10,000 ปี มาแล้ว แต่หากแมลงหมดสิ้นไปจากโลกระบบนิเวศน์ทั้งหลายก็จะจบสิ้นลงแมลงที่ให้ผลผลิตที่เป็นประโยชน์

2.แมลงที่ให้ผลผลิตที่เป็นประโยชน์

แมลง ที่ให้ผลผลิตที่เป็นประโยชน์นั้นมีเพียงไม่กี่ชนิด แต่ผลผลิตที่แมลง ให้นั้นมีคุณค่ามหาศาล จนทำให้มนุษย์หันมาเลี้ยงแมลงเพื่อเอาผลผลิตจากแมลง มาจำหน่ายเป็นสินค้า อาทิ ผึ้ง มนุษย์รู้จักผึ้งและน้ำผึ้งมานานกว่า 7,000 ปีแล้ว ตามประวัติศาสตร์จากภาพวาดบนผนังถ้ำที่ Altomira ในประเทศสเปนแสดงให้เห็น คนกำลังปีนต้นไม้เพื่อเอาไม้ตีรังผึ้งและเก็บน้ำผึ้งใส่หม้อ ในประเทศอียิปต์กษัตริย์ Menes ทรงโปรดให้ผึ้งป็นสัตว์สัญลักษณ์แห่งอาณาจักรของพระองค์ เพราะผึ้งช่วย ผสมเกสรดอกไม้ ทำให้ผู้คนมีผลไม้บริโภคอย่างอุดมสมบูรณ์ คนอียิปต์รู้ว่านอกจาก น้ำผึ้งจะมีคุณค่าทางอาหารแล้ว ยังสามารถรักษาโรคบางชนิด และเป็นเครื่องสำอาง ใด้ด้วย กษัตริย์โรมันในสมัยโบราณทรงโปรดปรานการดองศีรษะของศัตรูในน้ำผึ้ง เพราะน้ำผึ้งสามารถป้องกันของสดไมให้เน่าเปื่อยได้เป็นเวลานาน ประวัติศาสตร์ยังได้ บันทึกอีกว่าชาวอียิปต์เป็นชนชาติแรกที่รู้จักนำผึ้งมาเลี้ยง และจีนเป็นเอเชียชาติแรก ที่รู้จักเลี้ยงผึ้ง ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสมัยใหม่ทำให้การเลี้ยง เมลงซึ่งเดิมทำกันในยามว่างเป็นอาชีพเสริมในครัวเรือน กลายเป็นอาชีพหลักที่ทำ รายได้ให้เกษตรกรผู้เลี้ยงเป็นจำนวนมาก

3.แมลงผสมเกสร

แมลง เป็นสิ่งมีชีวิตที่ช่วยในการผสมเกสรดอกไม้มากที่สุด แมลงที่จัดอยู่ใน ประเภท อาศัยเกสรเป็นอาหารที่ไห้โปรตีนและอาศัยน้ำหวานเป็นอาหารที่ให้พลังงาน เกสรดอกไม้จะติดตามตัวแมลงจากดอกหนึ่งไปอีกดอกหนึ่งในขณะที่แมลงลงกินเกสร และน้ำหวานจากดอกไม้ แมลงช่วยผสมเกสรเป็นแมลงที่มีวิวัฒนาการควบคู่มากับพืช เพื่อให้สามารถพึ่งพาอาศัยกันและกันได้เป็นอย่างดี กล่าวคือแมลงอาศัยเกสรและ น้ำหวานจากดอกไม้เป็นอาหาร หรือเป็นแหล่งโปรตีนให้แก่ตัวเองและตัวอ่อน ส่วนพืชอาศัยแมลงเป็นตัวนำเกสรตัวผู้ปสู่เกสรตัวเมีย ทำให้พืชประสบความสำเร็จ ในการแพร่ขยายพันธุ์พืชผลชนิดต่าง ๆ จะติดผลหรือมีเมล็ดไว้ใช้ขยายพันธุ์ต่อไปได้ จะต้องมีการผสมเกสร ต้นไม้บางชนิดเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่ในดอกเดียวกันก็ จะผสมกันเองได้ แต่ต้นไม้อีกหลายชนิดเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่คนละดอกหรือ คนละต้นจำเป็นต้องอาศัยสิ่งอื่นช่วยในการผสมเกสร ลมเป็นพาหะสำคัญช่วยพัดเกสร ตัวผู้ไปตกบนยอดเกสรตัวเมีย อย่างไรก็ตามมากกว่า 60% ของต้นไม้ทั้งหมดอาศัย สิ่งมีชีวิตชนิดอื่นในการผสมเกสร เช่น หอย ทาก แมงมุม ไร นก ค้างคาวและแมลง

4.แมลงตัวห้ำเเละแมลงตัวเบียน

แมลงศัตรูธรรมชาติ (Natural enemies) หมายถึง แมลงที่เป็นประโยชน์ และมีบทบาทในการควบคุมแมลงศัตรูพืช (Insect pest) โดยชีววิธีและเป็นปัจจัย ทางชีวภาพ (Biotic factor) ที่ช่วยควบคุมปริมาณของแมลงศัตรูพืชให้อยู่ในสภาพ สมดุลตามธรรมชาติ (Natural balance) ซึ่งแมลงศัตรูธรรมชาติในทีนี้ หมายถึง แมลงห้ำ (Predator) และแมลงเบียน (Parasite) แม้ว่าแมลงจะมีการสืบพันธุ์ที่มี ประสิทธิภาพสูงมาก สามารถแพร่พันธุ์เพิ่มปริมาณได้อย่างรวดเร็ว แต่แมลงก็มีศัตรู ธรรมชาติมากมายที่คอยควบคุมประชากรของแมลงให้อยู่ในสมดุล ศัตรูธรรมชาติ ของแมลง ได้แก่ ภัยพิบัติทางธรรมชาติ เช่น สภาพแวดล้อมต่าง ๆ ที่เปลี่ยนแปลงไป เป็นอันตรายต่อแมลงสิ่งมีชีวิตชนิตอื่น ๆ ที่เป็นศัตรูของแมลง ที่สำคัญก็คือแมลง ด้วยกันเอง

5.แมลงที่ใช้เป็นอาหารของมนุษย์และสัตว์

มนุษย์กินแมลง เป็นอาหารมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ แม้ว่าปัจจุบัน จะมีอาหารอย่างอื่นอีกมากมายหลายชนิดที่ปรุงแต่งขึ้นมา แต่ก็ยังมีชนเผ่าพื้นเมือง ในแถบต่าง ๆ เกือบทั่วโลกที่กินแมลงเป็นอาหาร การนำแมลงมาประกอบอาหาร เกิดขึ้นมานานแล้วทั้งในประเทศไทยและในต่างประเทศ ตัวแมลงนั้นมีปริมาณไขมัน และโปรตีนสูงมาก ในบางแห่งใช้แมลงเป็นโปรตีนเสริมในอาหารให้กับเด็กที่เป็น โรคขาดธาตุโปรตีน ชนพื้นเมืองในอัฟริกา กินมด ปลวก หนอนด้วง หนอนผีเสื้อและ ตักแตน เป็นอาหารหลักที่ให้โปรตีน ในบางประเทศมีการนำแมลงมาทำเป็นอาหาร กระป้องและส่งไปจำหน่ายที่ประเทศสหรัฐอเมริกา ส่วนในญี่ปุ่นก็มีการส่งออกดักแด้ หนอนไหมที่ใช้กินเป็นอาหาร สำหรับในประเทศไทยชาวบ้านในแถบชนบทนิยมนำ แมลงมากินเป็นอาหาร

6.แมลงช่วยสร้างเสริมความอุดมสมบูรณ์ของดิน

แมลงที่ช่วยสร้างความอุดมสมบูรณ์ของดิน มีการพัฒนาเกี่ยวกับการจัดการ ความอุดมสมบูรณ์ของดินอย่างมีประสิทธิภาพ การปรับปรุงความอุดมสมบูรณ์ของดิน โดยวิธีการต่าง ๆ เช่น การทำดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ การลดความเป็นกรดเป็นด่าง การทำให้ดินร่วนชุย และการกำจัดแมลงที่เป็นแมลงศัตรูทางดินที่เกี่ยวกับทาง การเกษตร แมลงที่กินซากพืชซากสัตว์เป็นอาหารมีบทบาทสำคัญในการย่อยสลาย ซากเหล่านั้น และปลดปล่อยแร่ธาตุอาหารออกมาอยู่ในสภาพที่พืชนำไปใช้ประโยชน์ เพื่อการเจริญเติบโตได้ แมลงหลายชนิดเจาะทำลายต้นไม้ที่ตายแล้วหรือที่โค่นล้ม เปิดโอกาสให้เชื้อจุลินทรีย์เข้าย่อยสลายไม้ได้เร็วขึ้น และแปรสภาพเป็นแร่ธาตุอาหาร ที่สำคัญของพืชปกคลุมผิวหน้าดินเป็นการเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน แมลงที่ เก็บเศษใบไม้หรือเศษผงต่าง ๆ มาสร้างรังใต้ดิน โดยการเจาะทำรังหรือไชชอนลงไป ในดินก็มีส่วนช่วยทำให้โครงสร้างของดินดีขึ้น ทำให้ดินโปร่งมีการระบายอากาศดีและ เพิ่มแร่ธาตุอาหารในดิน

7.แมลงที่เป็นประโยชน์ทางการศึกษา

แมลงหลายชนิดถูกนำมาใช้ประโยชน์ทางการศึกษา สังเกตได้ว่าในการนำ สัตว์ขึ้นยานอวกาศหรือจรวดไปทดลองในอวกาศ มักจะต้องมีแมลงชนิดใดชนิดหนึ่ง หรือหลายชนิดถูกนำไปทดลองด้วยเสมอ พื้นฐานความรู้ทางชีวิวิทยาและขบวน การทางสรีระวิทยาในสิ่งมีชีวิตนั้นมักจะคล้ายคลึงกัน เนื่องจากแมลงเป็นสัตว์ที่มี ช่วงชีวิตสั้น และมนุษย์สามารถเลี้ยงแมลงได้หลายชนิดในห้องปฏิบัติการ แมลงจึงถูก นำมาใช้เป็นสัตว์ทดลอง เพื่อใช้ในการศึกษาหาความรู้ทางด้านต่าง ๆ และผลที่ได้จาก การศึกษานี้ก็ใช้เป็นพื้นฐานความรู้สำหรับการศึกษาสิ่งมีชีวิตชนิดอื่น การค้นพบ วิทยาการใหม่ ๆ นั้นหลายอย่างได้มาจากการศึกษาจากแมลงเป็นพื้นฐาน การศึกษา สรีระวิทยาของแมลงได้ช่วยเพิ่มความรู้และทำให้มนุษย์เข้าใจในระบบสรีระวิทยาของ สิ่งมีชีวิตขึ้นอีกมาก เช่น เรื่องระบบฮอร์โมน ระบบกล้ามเนื้อและประสาท และเรื่อง แร่ธาตุอาหาร แมลงสาบ หนอนไหม แมลงวันและแมลงอื่น ๆ อีกหลายชนิดถูก นำมาใช้เพื่อการศึกษาทางด้านนี้ เช่นเดียวกัน

8.แมลงที่เป็นประโยชน์ต่อการท่องเที่ยว

แมลง มีชีวิตความเป็นอยู่ได้หลายรูปแบบตามสภาพแหล่งอาศัยต่าง ๆ กัน มีทั้งชนิดที่อยู่อย่างโดดเดี่ยวตามลำพังหรืออยู่รวมกันเป็นกลุ่ม มีสังคมของมันเอง มีทั้งชนิดที่เป็นประโยชน์และให้โทษ แต่อย่างไรก็ตามแมลงมีส่วนสำคัญในระบบนิเวศ ทำให้ธรรมชาติอยู่ในสภาวะสมดุล นอกจากนี้ความสวยงามของแมลงยังมีส่วนช่วย ทำให้โลกสดใสน่าอยู่ขึ้น จึงสมควรอนุรักษ์แมลงไว้โดยเฉพาะแมลงที่สวยงามและ หายากไม่ให้สูญพันธุ์ไปจากประเทศไทย เป็นการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อมไว้ อีกทั้งแมลงยังเป็นดัชนีแสดงความอุดมสมบูรณ์ของบริเวณที่แมลง อาศัยอยู่นั้น เช่น ถ้ามีความหลากหลายของชนิดแมลงมากมาย (Species diversity) หมายถึงบริเวณนั้นมีความอุดมสมบูรณ์มาก ทั้งด้านปริมาณอาหารที่มีหลากหลาย ชนิด และสภาพทางนิเวศวิทยาที่เอื้อต่อการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตชนิดต่าง ๆ ในทางตรงกันข้าม ถ้ามีจำนวนชนิดของแมลงน้อย แสดงว่าบริเวณดังกล่าวได้ถูก รบกวนหรือสิ่งแวดล้อมได้ถูกทำลายลงไปมาก

9.บทสรุป

แมลงมีทั้งประโยชน์และโทษต่อมนุษย์ทั้งทางตรงและทางอ้อม นับตั้งแต่ อดีตจนถึงปัจจุบัน แต่ในปัจจุบันนี้ความหลากหลายทางชีวภาพของแมลงได้ ลดน้อยลง อันเป็นผลมาจากสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติเองและจากการกระทำ ของมนุษย์ ทั้งการจับเพื่อเป็นอาหารและการกำจัดด้วยสารเคมีรวมถึงการจับแมลง สวยงามและหายากเพื่อจำหน่าย การลดจำนวนลงของแมลงบางชนิดอาจส่งผลให้ แมลงบางชนิดมีจำนวนเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากในธรรมชาติแมลงสามารถที่จะควบคุม สมดุลทั้งจำนวนชนิดและปริมาณได้ แต่เมื่อระบบถูกทำลายทำให้มีแมลงไม่สามารถ ควบคุมสมดุลได้ ดังนั้นเราจึงมีนโยบายในการอนุรักษ์ความหลากหลายของแมลง โดยกำหนดให้ แมลงเป็นสัตว์ป่าสงวนหรือคุ้มครองเพิ่มเติม มีการป้องกันการลักลอบ จับแมลงในเขตป่าอนุรักษ์ ควบคุมการส่งแมลงออกไปต่างประเทศ และส่งเสริม การเพาะเลี้ยงขยายพันธุ์แมลงที่อนุรักษ์ รวมถึงการสร้างจิตสำนึกในด้านการอนุรักษ์

ประโยชน์และโทษของแมลง ดังที่ได้กล่าวไปแล้ว แมลงมีทั้งประโยชน์และโทษต่อมนุษย์ทั้งทางตรงและ ทางอ้อม ดังนั้นเราควรจะต้องมีการเปรียบเทียบชั่งน้ำหนักระหว่างคุณประโยชน์และ โทษที่ได้รับจะเห็นได้ว่าเราได้รับประโยชน์มากกว่าโทษ